مطلق و مقيد
مطلق و مقيد هم چيزی است شبيه عام و خاص ، چيزی كه هست عام و خاص
در مورد افراد است و مطلق و مقيد در مورد احوال و صفات . عام و خاص در
مورد اموری است كلی كه دارای افراد موجود متعدد و احيانا بی نهايت است
و بعضی از انواع و يا افراد آن عام به وسيله دليل خاص از آن عموم خارج
شدهاند ، ولی مطلق و مقيد مربوط است به طبيعت و ماهيتی كه متعلق تكليف
است و
مكلف موظف است آنرا ايجاد نمايد .
اگر آن طبيعت متعلق تكليف قيد خاص نداشته باشد مطلق است و اگر قيد
خاص برای آن در نظر بگيريم مقيد است .
مثلا در مثالی كه قبلا ذكر كرديم به پيغمبر اكرم امر شده كه هنگام اخذ
زكات از مسلمين به آنها دعا كن و درود بفرست ( « صل عليهم ») . اين
دستور از آن نظر كه مثلا با صدای بلند باشد يا آهسته ، در حضور جمع باشد و
يا حضور خود طرف كافی است ، مطلق است .
اكنون میگوئيم اگر دليل ديگری از قرآن يا حديث معتبر نداشته باشيم كه
يكی از قيود بالا را ذكر كرده باشد ما به اطلاق جمله " و صل عليهم " عمل
میكنيم ، يعنی آزاديم كه به هر صورت بخواهيم انجام دهيم ولی اگر دليل
ديگری معتبر پيدا شد و گفت كه مثلا اين عمل بايد با صدای بلند باشد و يا
بايد در حضور جمع و در مسجد باشد ، در اينجا مطلق را حمل بر مقيد میكنيم
يعنی آن دليل ديگر را مقيد ( به كسرياء ) اين جمله قرار میدهيم . نام اين
عمل " تقيد " است